Δευτέρα 8 Ιουνίου 2009

«ΘΕΑΜΑΤΙΚΟΙ» ΟΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... ( Εργασιακές συνθήκες- σχέσεις στο κινημ/φο-τηλεόραση)


Οι ελεύθεροι δρόμοι που άνοιξε η εξέγερση του Δεκέμβρη αλλά και οι συνθήκες πολέμου που στήνονται εδώ και χρόνια και επιταχύνονται στην παρούσα οικονομική κρίση στους εργασιακούς χώρους, ώθησε κάποιους εργαζόμενους στον κινηματογράφο , στην τηλεόραση και στο θέατρο να μοιραστούν την δικιά τους πολιτική προσέγγιση για την εργασία τους, σε ένα πλαίσιο αντιιεραρχικό με άμεσες διαδικασίες.
Η ίδρυση και η ανάπτυξη της ιδιωτικής τηλεόρασης και των προϊόντων της, οδήγησε στην εισροή πολλών και νέων εργαζομένων ενώ ταυτόχρονα η ανυπαρξία και η ανικανότητα των υπαρκτών συλλογικών οργάνων να διεκδικούν και να υποστηρίζουν τα συμφέροντα αυτών, έχουν σαν αποτέλεσμα να καταπατούνται συνεχώς τα δικαιώματα των παραπάνω και να αφήνουν το πεδίο ελεύθερο στους εργοδότες να αυθαιρετούν.
Όλοι ανεξαρτήτως έχουμε δουλέψει με απλήρωτες υπερωρίες, μαύρη εργασία, δεκάωρα (χωρίς οι δύο ώρες να θεωρούνται υπερωρία), αρμοδιότητες και εργασίες μη συμφωνημένες και χωρίς πληρωμή, ψυχολόγική πίεση για να βγει εις πέρας το υλικό( που είναι πολλές φορές δυσανάλογο με το χρόνο εκτέλεσης), κοπή γυρισμάτων χωρίς αποζημίωση, κατάχρηση εξουσίας και άλλα πολλά και ήδη γνωστά, τα οποία συνθέτουν μια άτυπη και παράλογη «νομοθεσία του χώρου».

Ο εργασιακός αυτός κλάδος, έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθώς και αντιφάσεις που εξηγούν γιατί υπάρχει αυτή η αδυναμία συλλογικών απαντήσεων στις εταιρίες παραγωγής, μέχρι τώρα.

Α) Η εργασία είναι συλλογική.
Οι πιο πολλοί δουλεύουν σε συνεργεία των είκοσι- τριάντα ατόμων όπου η δουλειά του ενός συνδέεται άμεσα με του άλλου (μικρές βιοτεχνίες δηλαδή). Παρόλα αυτά εκλείπουν οι συλλογικές διαδικασίες επίλυσης εργασιακών προβλημάτων απέναντι στον κοινό εργοδότη αλλά και σε ζητήματα συμπεριφοράς, συγκρούσεων κ.α
Ελάχιστες είναι οι φορές που τα συνεργεία κάνουν συνελεύσεις, που έχουν αρνηθεί συλλογικά εργοδοτικές καταπατήσεις και ποτέ μέχρι τώρα δεν έχει κινητοποιηθεί μαζικά αυτός ο εργασιακός χώρος. Οι όποιες προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι τώρα είναι καθαρά συντεχνιακού τύπου ανά ειδικότητα. Δηλαδή, αρκετές φορές ηλεκτρολόγοι, μακενίστες, βοηθοί κάμερας και άλλοι έχουν διεκδικήσει ένα κατώτατο μεροκάματο, αλλά μετά από ένα χρονικό διάστημα η δυναμική της διεκδίκησης τους ατονεί, εφόσον περιορίζεται αυστηρά σε οικονομικά αιτήματα.
Β) Διαχωρισμοί εργαζομένων από την εταιρία παραγωγής ως προς την ασφάλεια και τον τρόπο πληρωμής . Δηλαδή σε ένα συνεργείο υπάρχουν εργαζόμενοι με μπλοκάκι (ΤΕΒΕ), μισθωτοί ανά μήνα, ημερομίσθιοι, πληρωμή με επεισόδιο.
Γ)Ο σύντομος χρόνος εργασίας του συνεργείου για την πραγματοποίηση του κάθε έργου, οι τεχνικοί ( μοντάζ, , επεξεργασία εικόνας, ήχου κ.α) που δουλεύουν ατομικά και ο μεγάλος χρόνος ανεργίας, κάνει την επικοινωνία, την ανταλλαγή εμπειριών και τη συνεννόηση μεταξύ τους, δύσκολη και προβληματική. Οι εργαζόμενοι είναι κατακερματισμένοι, διαχωρισμένοι, απομονωμένοι.
Δ) Τα μεροκάματα, τα βδομαδιάτικα φαντάζουν μεγάλα για κάποιους έξω από αυτόν τον εργασιακό χώρο ή για τους νέους εργαζόμενους. Αυτό μαζί με το κυνήγι της καριέρας και παράλληλα με τον φόβο και την ανασφάλεια κάνει τους πιο πολλούς εργαζόμενους ατομικιστές και ανταγωνιστικούς σε σχέση με τους συναδέλφους τους, συγκαταβατικούς με τις επιθυμίες των εταιριών, επιλέγοντας ο καθένας προσωπικές συμφωνίες, οι οποίες τους διαχωρίζουν από τους υπολοίπους .
Τελικά οι μεγάλοι μισθοί δεν είναι τόσο μεγάλοι, αν λάβει κανείς υπόψη τις ώρες εργασίας ,τις υπερωρίες , το χρόνο καθυστέρησης των πληρωμών, τα μπλοκάκια, την ανεργία, τη μαύρη εργασία κ.α
Ε) Η «καλλιτεχνική» φύση της δουλειάς έχει γίνει πολλές φορές το άλλοθι για εργοδοτικές αυθαιρεσίες. Μια παγίδα στην οποία πέφτουν πολλές φορές οι εργαζόμενοι μη συνειδητοποιώντας ότι και η «τέχνη» είναι ένα προϊόν το οποίο πρέπει να παραχθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα και φτηνότερα, για να έχει ο εκάστοτε παραγωγός κέρδος ή υπερκέρδος. Αν τέχνη σημαίνει «ποιότητα» άρα περισσότερα λεφτά, αυτά θα πρέπει να δοθούν από τους εργοδότες και όχι από τους εργαζόμενους.
ΣΤ) Η δύναμη και σημασία της τηλεόρασης τόσο στη ψυχαγωγία όσο και στην μετάδοση της πληροφορίας είναι τεράστια. Παρόλο που ο εργασιακός αυτός χώρος έχει ανοίξει και δουλεύουν χιλιάδες, τα κυκλώματα των εργοδοτών και εταιριών είναι κλειστά.
Σε όποιες απόπειρες εργατικών κινητοποιήσεων οι προσπάθειες καταστολής και οι πιέσεις από τους εργοδότες και ιδιοκτήτες καναλιών είναι μεγάλες. Οι πληροφορίες κινούνται τόσο γρήγορα μεταξύ τους, έτσι ώστε οι όποιοι μαχητικοί εργαζόμενοι να στιγματίζονται και να μην μπορούν να βρουν εύκολα δουλειά.
Από τα παραπάνω χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν αντιλαμβανόμαστε γιατί είναι δύσκολη η όποια κινητοποίηση από τους τεχνικούς.


Οι καταπατήσεις και αυθαιρεσίες των αφεντικών τείνουν με το πέρασμα των χρόνων να γίνουν νόμοι περιμένοντας την απάντηση μας.

1) 10ωρο. Το 8ώρο είναι ουτοπία. Η συνηθισμένη δικαιολογία είναι ότι το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δε μπορεί να βγει σε 8ώρες. Πολλές φορές το 10ώρο επεκτείνεται σε κάποιους ανθρώπους που έχουν να μαζέψουν και να καθαρίσουν δουλεύοντας σύνολο 11ώρο ή και 12ώρο. Ο χρόνος εργασίας είναι βάρβαρος και η απουσία προσωπικής ζωής δεδομένη.
2) Μαύρη εργασία. Οι συμφωνίες συνήθως γίνονται είτε με τα μισά ένσημα είτε με απλά ένσημα, είτε με καθόλου ένσημα. Πολύ συχνά οι εργοδότες βάζουν τα ένσημα όποτε τους συμφέρει με αποτέλεσμα την απώλεια της ασφάλειας μας και του ταμείου ανεργίας. Συχνές είναι και οι ληστείες ενσήμων. Πολλοί, ιδίως στη διαφήμιση δουλεύουν με μπλοκάκια επιβαρυνόμενοι οι ίδιοι την ασφάλεια τους .
3) Μη καταβολή δωροεπιδομάτων. Τα ενσωματωμένα δωροεπιδόματα στους μισθούς είναι κλοπή δεδουλευμένων μας.
4) Η νυχτερινή προσαύξηση έχει καταργηθεί επί της ουσίας εδώ και πολλά χρόνια.
5) Οι υπερωρίες γίνονται πολύ συχνά και ανακοινώνονται την τελευταία στιγμή. Αυτές ή δεν πληρώνονται καθόλου ή πληρώνονται σαν κανονική ώρα η άλλες φορές με 25% ενώ η κανονική υπερωρία πρέπει να πληρώνεται με προσαύξηση 60% και η νυχτερινή με 130%.
6) Μεγάλος χρόνος καθυστέρησης καταβολής μισθών ιδιαίτερα στη διαφήμιση. Συχνό σπάσιμο νεύρων με αλλεπάλληλα τηλέφωνα για τα χρωστούμενα. Άλλες εταιρίες τηλεοπτικών σειρών παρακρατούν τον 1ο μισθό σαν ομηρία και τον δίνουν στο τέλος των γυρισμάτων.
7) Πολύ χαμηλά μεροκάματα στους νέους εργαζόμενους ιδίως στους βοηθούς ειδικοτήτων (παραγωγής, σκηνοθετικό, ενδυματολογικό κ.α) με αποτέλεσμα η ανισότητα των μισθών να είναι πολύ μεγάλη. Συνήθως οι ιεραρχικά ανώτεροι, άρα και ανώτερα αμειβόμενοι , επιβάλουν τις συνθήκες γυρίσματος μένοντας αμέτοχοι στις συλλογικές διεκδικήσεις.
8) Σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν.
9) Η πληρωμή με το επεισόδιο στις τηλεοπτικές σειρές είναι ένα κόλπο της εργοδοσίας για να πληρώσουν λιγότερα αφού πάντα το επεισόδιο ολοκληρώνεται σε περισσότερες μέρες από αυτές που έχει αρχικά συμφωνηθεί. Άλλοτε θεωρούνται οι ίδιοι οι τεχνικοί υπεύθυνοι για την ολοκλήρωση του επεισοδίου στον συμφωνηθέντα χρόνο.
10) Διακοπή ενός σήριαλ στη μέση χωρίς να παρέχει η εργοδοσία αποζημίωση στους εργαζόμενους.
11) Απλήρωτός ή μαύρος ο χρόνος προεργασίας και επιστροφών ενός σήριαλ ή μιας ταινίας μετά την ολοκλήρωση της.
12) Συχνά μια ειδικότητα αναλαμβάνει παραπάνω αρμοδιότητες με αποτέλεσμα να διευκολύνει οικονομικά την εταιρία παραγωγής και να προάγει ένα καθεστώς «ανθρώπου για όλες τις δουλειές» καταλήγοντας στην κατάργηση των ειδικοτήτων όπως ‘β βοηθός σκηνοθέτη, βοηθός ενδυματολόγου/ σκηνογράφου κ.α

Υπάρχουν και οι νέες εργασιακές σχέσεις που προωθούν οι εταιρίες:

1) Εργολαβίες ενός τμήματος συνεργείου π.χ ηλεκτρολόγοι, ενδυματολόγοι. Οι εταιρίες παραγωγής νοικιάζουν μηχανήματα ή ρούχα μαζί με τεχνικούς. Συνήθως οι τεχνικοί που έρχονται από την συγκεκριμένη εργολαβία παίρνουν πολύ χαμηλά μεροκάματα και διαχωρίζονται ως προς τον εργοδότη με το υπόλοιπο συνεργείο. Πολλές φορές οι εταιρίες πιέζουν τους προϊσταμένους κάποιων τμημάτων να ενσωματώσουν το budjet του έργου μαζί και τον βοηθό τους , με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των αφεντικών.
2) Μόνιμο προσωπικό (εποχιακή εργασία αλλά σε μόνιμη βάση) αλλά με χαμηλά μεροκάματα.
3) Οι εταιρίες παραγωγής εκμεταλλευόμενες τον ενθουσιασμό και την ανάγκη των σπουδαστών στις σχολές να συμμετέχουν σε κιν/κα ή τηλ/κα γυρίσματα, τους χρησιμοποιούν σαν άμισθα ή φτηνά εναλλακτικά εργατικά χέρια , με την συγκατάθεση ή και την απάθεια των καθηγητών τους.

Κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί γιατί δεν θα μπορούσαμε να δραστηριοποιηθούμε μέσα από τα υπαρκτά σωματεία, π.χ. ΕΤΕΚΤ. Το σωματείο τεχνικών κινηματογράφου-τηλεόρασης (ετεκτ) το μόνο που κάνει τα τελευταία χρόνια είναι να υπογράφει συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες δεν τηρούνται, να φροντίζει για εξαγορά ενσήμων από παλαιότερους εργαζομένους ώστε να βγουν στη σύνταξη, (αφού οι εταιρίες τους έκλεβαν τα ένσημα τόσα χρόνια, τώρα αναλαμβάνουν να τα πληρώσουν οι ίδιοι), ανάπτυξης της βιβλιοθήκης τους, προβολές και βραβεία στο φεστιβάλ. Όλα αυτά βέβαια ισχύουν μόνο για όσους είναι γραμμένοι στην ΕΤΕΚΤ. Για να γραφτεί κανείς στο σωματείο πρέπει να έχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, η οποία ανά περιόδους χρειάζεται ή ένσημα ή εξετάσεις στο υπουργείο ή πτυχίο.
Μετά την έκρηξη που έγινε με την ιδιωτική τηλεόραση οι γραμμένοι στο σωματείο σε σχέση με αυτούς που εργάζονται στο χώρο είναι πολύ λίγοι. Με αυτό τον τρόπο διαχωρίζονται οι εργαζόμενοι σε έχοντες και μη έχοντες άδεια εργασίας.
Η ΕΤΕΚΤ ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε για τα προβλήματα του εργασιακού χώρου, ποτέ δεν έκανε κάτι συλλογικό ή ήρθε σε σύγκρουση με τους εργοδότες και ποτέ δεν συμμετείχε σε απεργία ενεργά. Δεν μπορεί να τηρήσει τις συμφωνίες της, δεν μπορεί να διεκδικήσει, να υποστηρίξει, να δείξει αλληλεγγύη σε άλλους εργασιακούς χώρους. Λειτουργεί για ένα κλειστό κύκλο ανθρώπων που θέλουν να δείχνουν εκπρόσωποι των εργαζομένων και να συνδιαλέγονται με το κράτος και τις εταιρίες παραγωγής.
Η προσπάθεια επικοινωνίας ,συζήτησης και δράσης των προβλημάτων μας από όσους περισσότερους εργαζόμενους γίνεται, η προπαγάνδιση των εργασιακών δικαιωμάτων στους νέους εργαζόμενους, η προσπάθεια συνελεύσεων μέσα στα συνεργεία ίσως θα είναι ένα από τα πρώτα βήματα που μπορούν να γίνουν.
Οι διακόπτες έχουν on-off.